نسخه آزمایشی
احکام اسلامیاخباراطلاعیهویژه

نظر مراجع معظم تقلید در مورد روزه ماه رمضان در شرایط شیوع کرونا

نظر تعدادی از مراجع معظم تقلید در خصوص روزه داری ماه رمضان امسال که مصادف شده با ویروس منحوس کرونا و حکم روزه گرفتن در این ایام، به این شرح است:

نظر آیت الله العظمی خامنه ای

سؤال: در شرایط کنونی که بیماری کرونا شیوع پیدا کرده است، روزه گرفتن در ماه رمضان چه حکمی دارد؟

پاسخ: روزه به عنوان یک تکلیف الهی در حقیقت نعمت خاص خداوند بر بندگان است و از پایه های تکامل و اعتلاء روحی انسان به شمار می رود و بر امت های پیشین نیز واجب بوده است.
از آثار روزه پدید آمدن حالت معنوی و صفای باطن، تقوای فردی و اجتماعی، تقویت اراده و روحیه مقاومت در برابر سختی هاست و نقش آن در سلامت جسم انسان نیز روشن است و خداوند اجر عظیمی برای روزه داران قرار داده است.
روزه از ضروریات دین و ارکان شریعت اسلام است و ترک روزه ماه مبارک رمضان جایز نیست مگر آنکه فرد، گمان عقلایی پیدا کند که روزه گرفتن موجب:
۱. ایجاد بیماری
۲. و یا تشدید بیماری
۳. و یا افزایش طول بیماری و تأخیر در سلامتی می شود.
در این موارد روزه ساقط ولی قضای آن لازم است.
بدیهی است در صورتی که این اطمینان از گفته پزشک متخصص و متدین نیز به دست آید، کفایت می کند.
بنابراین اگر فردی نسبت به امور یاد شده خوف و نگرانی داشته و این خوف منشأ عقلایی داشته باشد، روزه ساقط ولی قضای آن لازم است.

نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

سؤال: با توجه به شیوع بیماری کرونا چند سوال وجود دارد: بالا بردن سطح ایمنی بدن در مبتلا نشدن و همچنین در درمان این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. از طرف دیگر به توصیه پزشکان باید در طول روز مکرر مایعات مصرف کرد. در این شرایط تکلیف مردم و کادر درمان برای روزه ماه مبارک رمضان چیست.

پاسخ: انسان نمی‌تواند به این دلیل، روزه را بخورد و باید در ماه رمضان روزه بگیرد، البته می‌تواند در فاصله افطار تا سحر از غذاهای مقوی استفاده کند تا از ضعف شدید بدن در طول روز جلوگیری نماید. اما کسی که می‌داند روزه برای او ضرر دارد باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست، همچنین اگر یقین ندارد اما احتمال قابل توجهی می‌دهد که روزه برای او ضرر دارد، خواه این احتمال از تجربه شخصی حاصل شده باشد یا از گفته طبیب.

نظر آیت الله العظمی سیستانی

سئوال: ماه مبارک رمضان در حالی نزدیک می‌شود که ویروس کرونا همچنان در حال انتشار در مناطق مختلف جهان است و پزشکان برای کاستن از احتمال ابتلا به این ویروس، نوشیدن آب در دوره‌های زمانی نزدیک به هم را توصیه می‌کنند زیرا کمبود آب در بدن موجب کاهش توان دفاعی بدن می‌شود و در صورت خشک بودن حلق و ورود ویروس به آن، امکان انتقال ویروس مذکور به دستگاه تنفسی نیز وجود دارد، اما نوشیدن آب باعث انتقال ویروس به معده می شود و به از بین بردن آن کمک می کند، بدین ترتیب آیا با توجه به دلیل گفته شده، فریضه روزه در سال جاری بر مسلمانان ساقط می‌گردد؟

پاسخ: وجوب روزه ماه مبارک رمضان یک تکلیف فردی است و هرکس که شرایط وجوب آن را داشته باشد باید فارغ از اینکه برای دیگران واجب باشد یا خیر، روزه بگیرد واگر فرد مسلمان بیم آن داشته باشد که روزه گرفتن ولو با اتخاذ همه تدابیر احتیاطی، باعث ابتلایش به کرونا می شود، وجوب هر روزی که می ترسد در صورت روزه گرفتن به این بیماری مبتلا می شود، از او ساقط می گردد.

اما اگر بتواند درجه احتمال ابتلا به بیماری را کم کند تا آنچا که از نظر عقلا دیگر احتمال ابتلا مورد اعتنا نباشد- ولو از طریق ماندن در خانه و عدم اختلاط نزدیک با دیگران، استفاده از ماسک و دستکش های پزشکی و رعایت موارد ضد عفونی مکرر و نظیر آن – و موجب مشقت شدید و غیرقابل تحملی نیز نباشد، وجوب روزه از او ساقط نمی شود..

اما درباره آنچه گفته شد که پزشکان نوشیدن مکرر آب را در فاصله زمانی نزدیک به هم جهت جلوگیری از کمبود آب بدن و خشکی حلق توصیه می کنند – به این دلیل که احتمال ابتلای به ویروس کرونا را مرتفع می کند – این امر مانع وجوب روزه نمی شود، غیر از کسانی که به آن رسیده باشند و در صورت روزه گرفتن، ترس ابتلای به بیماری وجود داشته باشد و هیچ راهی برای کاهش احتمال آن هم وجود نداشته باشد – ولو با ماندن در منزل و اتخاذ سایر راههای احتیاطی پیشرفته- اما افراد دیگر غیر از چنین فردی باید روزه بگیرند.

البته چه بسا بتوان با مصرف سبزیجات و میوه های سرشار از آب پیش از سحر، کمبود آب بدن ناشی از روزه داری را جبران کرد همچنانکه می توان با جویدن آدامس بدون قند، جلوی خشکی حلق را گرفت- البته به شرطی که ذرات آن در دهان جدا نشده، وارد حلق نشود_ بنابراین جویدن آدامس باعث افزایش ترشح بزاق دهان می شود و مانعی از آن در صورت روزه داری وجود ندارد.

بنابرین کسانی که می‌توانند کار خود را در ماه رمضان رها کرده و در منزل باقی بمانند و از ابتلا به بیماری مذکور در امان باشند، وجوب روزه از آنان ساقط نمی‌شود اما افرادی که نمی‌توانند کار خود را رها کنند- بنا به هر دلیلی- و از ابتلا به ویروس در صورت ترک نوشیدن آب در بازه‌های زمانی در روز بیم دارند و نمی‌توانند اقدامات دیگر برای در امان ماندن از ابتلا به کرونا را اتخاذ کنند، روزه بر آنان واجب نیست، هر چند مجاز به روزه‌خواری در ملا عام هم نیستند.

روشن است که روزه ماه رمضان از مهم ترین فریضه‌های شرعی است و تنها در صورت وجود عذر واقعی، ترک روزه جایز است و هر فردی نسبت به وضعیت خود آگاه تر است که آیا عذر واقعی برای ترک روزه دارد یا خیر.

نظر آیت الله العظمی شبیری زنجانی

سؤال: با توجه به شیوع ویروس خطرناک کرونا و گفته های پزشکان مبنی بر تقویت بدن برای جلوگیری از اثر کردن ویروس، آیا در ماه رمضان امسال می شود روزه نگرفت؟

پاسخ: اگر بنا به گفته پزشکان متخصص، روزه گرفتن برای فردی، احتمال ابتلای او به این بیماری و آسیب دیدن وی را افزایش دهد، نباید روزه بگیرد و این مسأله در رساله عملیه هم آمده است. البته نباید مرتکب تظاهر به روزه خواری شده و به ماه مبارک بی احترامی کند.
همچنین اگر با تغییر شرایط؛ مثلاً با ماندن در منزل، تحرک کمتر، رعایت نکات بهداشتی و مصرف غذاها و نوشیدنی های تقویتی، بتواند احتمال متعارف ضرر را دفع کند و ایجاد چنین شرایطی موجب مشقت شدید نشود، باید چنین کند و روزه بگیرد.

نظر آیت الله العظمی وحید خراسانی

سؤال: با توجه به شیوع بیماری کرونا در این روزها، اگر خدای ناکرده این وضعیت ادامه داشته باشد، حکم روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان امسال چیست؟

پاسخ: کسی که می‌داند روزه برای او ضرر ندارد اگرچه پزشک بگوید ضرر دارد، باید روزه بگیرد و کسی که یقین یا گمان به ضرر مورد اعتنا یا ترس آن را که منشأ عقلایی [علت بجایی] داشته باشد دارد اگر چه پزشک بگوید ضرر ندارد نباید روزه بگیرد و اگر هم روزه بگیرد صحیح نیست مگر اینکه روزه برای او ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد که در این صورت روزه‌اش صحیح است.

اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر قابل اعتنا دارد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود چنانچه احتمال او عقلایی باشد [احتمال بجا] نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد باطل است مگر در صورتی که ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد.

نظر آیت الله فیاض

سؤال: این روز ها اطلاعات پزشکی در خصوص جلوگیری از ابتلا به ویروس همه گیر کرونا منتشر شده که توصیه ها و اقدامات متعددی را توصیه می کند و از جمله آنها؛ نوشیدن پی در پی آب و مرطوب نگه داشتن دهان و حلق برای جلوگیری از چسبیدن ویروس بیماری زا به غشاهای مخاطی داخل دهان و مجاری ناحیه سر است.

پزشکان این توصیه را به این خاطر ارائه می دهند که با این کار، ویروس به سمت اسید های معده منتقل شده و آنجا کشته می شود.

برخی می گویند با توجه به اینکه تنها راه درمان و جلوگیری از ابتلا به کرونا، تکیه بر قدرت سیستم دفاعی بدن است، روزه داری موجب تضعیف سیستم دفاعی بدن بسیاری از مردم شده و احتمال ابتلا به بیماری مذکور را افزایش می دهد.

از آنجا که ما به ماه مبارک رمضان نزدیک می شویم، آیا احتمال ابتلا به ویروس کرونا در نتیجه خشکی حلق ناشی از روزه داری برای باز کردن روزه و عدم روزه گرفتن در ماه رمضان امسال کافی است؟ مکلّف در این خصوص چه مسئولیتی دارد؟

پاسخ:

۱- از خداوند متعال می خواهیم که این بلای ناگوار و این ویروس کشنده را از تمامی کشورهای جهان به ویژه از کشورمان(عراق) دور سازد و با رحمت گسترده خود که همه چیز را فرا گرفته، تمامی بیماران را شفای عاجل دهد تا مردم در ماه مبارک رمضان از شر این ویروس خبیث در امنیت و آرامش باشند.

۲- بر مؤمنین پنهان نیست که ماه رمضان از ضروریات تکلیف شرعی و دومین رکن از ارکان شریعت مقدس اسلام است و در قرآن کریم واجب اعلام شده است، لذا جایز نیست مکلّف به خاطر برخی توصیه های عمومی و بدون تحقق ترس واقعی روزه خود را ترک کند، بلکه باید مکلّف واقعاً این ترس را درک کند که اگر به خاطر وضعیت سلامتی و کاری خاص، اگر در طول روز بدون آب سر کند، احتمال دارد به بیماری دچار شود.

همه مردم با تفاوتی که در وضعیت سلامت، آمادگی جسمانی، نوع کار روزانه و وظایف بیرونی خود دارند، به یک اندازه در معرض احتمال ابتلا به انواع بیماری ها نیستند. هر کس که در این خصوص ترس و نگرانی دارد به پزشک متخصص مراجعه کند.

هر کس به خاطر شرایط خاصی که دارد یا به خاطر وضعیت کاری یا وضعیت سلامتی اش، این ترس را دارد که اگر روزه بگیرد به بیماری مبتلا می شود و نمی تواند اقدامات پیشگیرانه لازم مثل پوشیدن دستکش و ماسک را انجام دهد و نمی تواند از کسانی که عقلاً احتمال می دهد که از آنان یا از محیط پیرامون آنان بیماری انتقال می شود، دور بماند؛ به گونه ای که اگر روزه بگیرد، میزان احتمال ابتلا به بیماری به این دلایل افزایش می یابد و به خاطر اقتضای کاری و کسب روزی نمی تواند از آن مکان دور باشد یا در خانه بماند، در این صورت می تواند آن روز یا روزهایی که در آن شرایط خاص قرار دارد، روزه نگیرد و نباید در ملأ عام روزه خود را باز کند. باید به مقداری خوارکی و نوشیدنی که با آن مطمئن است که از ابتلا به بیماری در امان می ماند، اکتفا کند و این به معنی جایز بودن ترک روزه در تمامی ماه رمضان نیست، بلکه تنها به روزهایی که در شرایط مذکور قرار گرفت، اختصاص دارد.

شاید برخی از افراد لزوماً تنها در بعضی از روز های ماه، نه کل ماه این شرایط را داشته باشند، که در این صورت اگر بتوانند در خانه بمانند یا به اقدامات پیشگیرانه و ایمنی عمل کنند، به گونه ای که از روزه گرفتن با این شرایط در بعضی از روز های ماه رمضان نگرانی نداشته باشند، روزه گرفتن در آن روز ها بر آنان واجب است و اینگونه شرایط خود را مطابق روز ها در نظر بگیرند.

۳- کسانی که دارای بیماری های مزمن هستند یا کسانی که در وضعیت سلامتی خاصّی قرار دارند، اگر به خاطر مشورت با پزشک مورد اعتماد یا به دلیل تجربه شخصی از روزه ماه رمضان یا بعضی از روز های آن، با این باور که روزه گرفتن سیستم دفاعی بدن را ضعیف می کند، می ترسند که در معرض ابتلای بیماری به ویژه کرونا یا غیر آن قرار بگیرند و منجر به آسیب شدید در جسم آنان شود، در این صورت می توانند روزه خود را باز کرده و در زمان دیگر که بتوانند روزه بگیرند، قضای آن را به جا بیاورند.

باید توجه داشت که این ترس از روی توهم و گمان نباشد، بلکه باید در نتیجه مشورت با پزشک مورد اعتمادی باشد که معمولاً از مشورت وی ترس حاصل می شود یا اینکه خود مکلّف بدون مراجعه به پزشک و از روی شناختی که از وضعیت خاص خود دارد، در او این ترس تحقق یابد؛ چراکه انسان نسبت به خودش آگاه تر است.

نظر آیت الله سبحانی

سؤال: در آستانه ماه مبارک رمضان و با توجه به شیوع ویروس_کرونا، استدعا دارد حکم روزه در این ماه در خصوص موارد ذیل را بیان فرمایید:

اگر به تشخیص گروه بزرگی از پزشکان متخصص یا وزارت بهداشت، روزه موجب تشدید بیماری ناشی از ویروس کرونا شود؟

اگر به تشخیص گروه بزرگی از پزشکان متخصص یا وزارت بهداشت، روزه موجب افزایش احتمال ابتلا به بیماری کرونا و خوف زیان شود؟

اگر از نظر پزشکان و یا وزرات بهداشت، روزه موجب تشدید بیماری و یا افزایش احتمال گرفتن بیماری باشد، ولی فرد چنین باوری نداشته باشد، آیا می تواند از نظر پزشکان تمرد کند؟

اگر مکلفی به دلیل تشدید بیماری و یا خوف ابتلا به بیماری، روزه نگیرد، حکم روزه های نگرفته در این شرایط چیست؟

پاسخ: با تشکر از توجه آقایان به این مسئله، فعلاً نمی توان تصمیم قطعی گرفت تا وضع در آینده روشن تر شود، احیاناً ممکن است برخی بخواهند این موضوع را بهانه ای برای روزه خواری قرار دهند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا